78 kişinin öldüğü Bolu Kartalkaya Grand Kartal Otel yangının ardından, otel ve işletmelerde yangın denetimlerine ait sorumluluğun hangi kurumlarda olduğu tartışması sürüyor.
Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy: İtfaiye raporları olumluydu
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, otelle ilgili olarak Bolu Belediyesi’nin düzenlediği itfaiye raporlarının “olumlu” olduğunu söyledi.
Bolu Belediye Başkanı Tanju Özcan ise itfaiyenin, 2007’den beri herhangi bir olumlu rapor düzenlemediğini söyledi.
Özcan, tesisin belediyenin yetki sınırları dışında yer aldığını, ruhsatlandırma ve denetim yetkisinin bakanlığa ait olduğunu savundu.
BBC Türkçe’ye konuşan uzmanlara göre, bir işletmeye ruhsat verilmesinde, yetki sınırlarına göre, Belediyeler, İl Özel İdareler ya da Kültür ve Turizm Bakanlığı sorumlu olabilir.
Grand Kartal Otel’in bakanlık tarafından verilen Turizm İşletme Belgesi var
Bakanlığın internet sitesinde, Grand Kartal Otel’in bakanlık tarafından verilen Turizm İşletme Belgesi sahibi olduğu görülüyor.
Ancak bu belediyenin ve itfaiyenin sorumluluğu olmadığı anlamına gelmiyor.
Ruhsat verme yetkisi olan kurumlar, denetleme yetkisine de sahip oluyor ve itfaiyeden yangın raporu talep edebiliyor.
Uzmanlara göre bu raporlar ruhsat kararını verecek kuruma sunulduğu için, belediye ve itfaiye de birincil sorumluluk taşıyor.
‘Ruhsatı kim verirse versin, itfaiye raporunu belediye verir’
Binaların Yangınlardan Korunması Hakkında Yönetmelik uyarınca, belediyelerin itfaiye ekipleri, işletmelerde yangın güvenlik kontrolleri yapabiliyor.
Fakat uzmanlara göre, belediyelere ait itfaiye birimleri, belediyenin yetki sınırı dışında kalan bölgelerde, kendi iradelerine göre denetim ya da yaptırımda bulunamıyor.
İtfaiye, Bolu Kartalkaya’da bulunan o tesisin yangına karşı gerekli önlemleri almadığını tespit etse dahi, bununla ilgili yaptırımda bulunma yetkisi, ruhsatı veren kuruma; belediyeye, İl Özel İdarelerine ya da bakanlığa ait.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, otele ilişkin belediye tarafından hazırlanmış olumlu raporların olduğunu belirtirken, belediye yetkilileri ise son raporun 2007 yılında verildiğini savunuyor.
BBC Türkçe’ye konuşan İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Hacer Kayhan, ruhsat almanın en önemli kriterlerinden biri olan yangın raporlarının belediyeler tarafından tanımlandığını vurguluyor.
Kayhan’a göre bu açıdan, belediyelerin ve itfaiye ekiplerinin rolü oldukça kritik.
“İtfaiye Canım istiyor, gelip seni denetleyeceğim diyemez.”
Fakat itfaiye raporları; belediyeye, valiliğe ya da bakanlığa – ruhsat verecek kurum her kimse- sunulmak üzere hazırlanıyor:
“İtfaiyelerin kontrol ve raporlama yetkisi, sadece bir kuruma sunulmak üzere vardır. Kendi yetkisinde değildir. Canım istiyor, gelip seni denetleyeceğim diyemez.”
“İlgili kurumun talebi üzerine gider, raporlar, bu kadar. Çıkan raporda, belediyenin sorumluluğu vardır. Ruhsatı kim verirse versin, itfaiye raporunu belediye verir.”
“İtfaiye raporu uygun olmadığı sürece hiçbir kurum, o işletmeye ruhsat veremez. Böylece ruhsatı alacak kişi, itfaiyede takılır.”
Yetki sınırları neden değişiyor?
Büyükşehir statüsünde olmayan kentlerde, şehrin doğal sınırlarıyla, belediyelerin yetkili olduğu sınırlar farklılık gösterebiliyor.
Bolu Belediyesi, İl Özel İdaresi ve ilçe belediyelerinin farklı yetki alanları bulunuyor.
Uzmanlar Bolu Kartalkaya Kayak Merkezi bölgesinde yer alan turistik tesislerin ilgili mevzuata göre, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ruhsatlandırma yetkisinde olduğunu söylüyor.
Grand Kartal Oteli’nin ruhsatının da 1997 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından verildiği belirtiliyor.
‘Ruhsat yetkisi kimdeyse, yaptırım yetkisi de onda olur’
BBC Türkçe’ye konuşan İzzet Baysal Üniversitesi İtfaiyecilik Programı Öğretim Görevlisi Ramazan Çalışır, itfaiyelerin yaptırım yetkisinin sınırlı olduğunu söylüyor:
“İtfaiyelerin ceza kesme ya da yaptırım uygulama gibi bir yetkisi yok. Belediyeler en fazla, eğer işletme kendi yetki sınırları içinde yer alıyorsa, itfaiye raporu uygun olmayan işletmelere ruhsat vermez.”
“Fakat bir belediyenin itfaiyesi, yetkili olmadığı bir bölgedeki işletmeleri kafasına göre denetlemeye kalksa, belki de yetkisi olmadığı için kendisinden hesap sorarlar. Ruhsat yetkisi kimdeyse, yaptırım yetkisi de onda olur.”
“Ruhsatı kim verecekse, yaptırım yetkisi ona aittir. Ruhsat verecek kurumun talebiyle, gidip ilgili denetimini yaparsın, görüş bildirirsin, ancak ruhsat verip vermemek, kimin yetkisindeyse buna o karar verir.”
‘İtfaiye raporlarından belediye sorumlu’
Çalışır, eksik ya da yanlış düzenlemiş bir itfaiye raporu söz konusu olduğunda ise sorumluluğun belediyede olacağını belirtiyor:
“Eğer bir belediye, bakanlık veya ilgili kurum/kuruluşlardan gelen talep üzerine itfaiye birimini görevlendirmiş ve yanlış bir yangın risk değerlendirmesi yapılmışsa, sorumluluk belediyededir.”
“Kartalkaya‘da ki öz konusu işletmenin 2024 yılında belediyeye vermiş olduğu dilekçeye istinaden, itfaiye tarafından işletmede gerekli denetimlerin yapılması, burada belli bir noktada belediyeyi de sorumluluk altına sokmaktadır.”
Çalışır, itfaiyelerin ceza kesme yetkisinin olmadığını ise şu örnekle anlatıyor:
“İtfaiye, yangın söndürmeye gittiği bir işletmenin, ruhsat aldıktan sonra bir sürü değişiklik yaptığı tespit ediyor, ancak ceza kesemiyor, bu anlamda bir yaptırımı yok. Sadece yangın raporu düzenliyor, yangının çıkış sebebini ve zararını kaydediyor, yetkisi bu kadar.”
Kültür ve Turizm Bakanlığı, Bolu Belediye Başkanlığı İtfaiye Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve otel içinde yer alan 70 metrekarelik bir kafenin “yangın yönetmeliğe uygun” olduğunu belirten bir denetim raporu paylaştı.
2 Ocak 2025 tarihli raporda imzası bulunan Bolu Belediyesi Başkan Yardımcısı Sedat Gülener, soruşturma kapsamında gözaltına alındı.
CHP Bolu İl Başkanı Tahsin Mert Karagöz ise düzenlediği basın toplantısında, Grand Kartal Oteli’nin 12 Aralık’ta denetimler için Bolu Belediyesi’ne başvurduğunu, ancak belediyenin tespit ettiği usulsüzlüklerden sonra şirketin başvurusunu geri çektiğini iddia etti.
Grand Kartal Otel yetkilileri yangınla ilgili şu ana kadar yaptıkları tek açıklamada iddialara yanıt vermedi.
Ancak olayın tüm boyutlarının aydınlatılması için yetkililerle iş birliği içinde olduklarını söyledi.
Fundanur Öztürk
Ankara, BBC Türkçe
Abonesidir.
