İran’da düşen Başaran jetindeki son konuşmalar: ‘Korkmanıza gerek yok, problem yok’

İran’da düşen Başaran Holding’e ait jetin düşmesiyle ilgili hazırlanan ön raporda, kokpit ekibinin son konuşmalarına ve kokpitte yaşananlara ulaştı. Pilot, Beril Gebeş’in tehlikenin farkına varıp panik yapan yolculara, “Korkmanıza gerek yok, problem yok” dediği ortaya çıktı.

İran’da düşen Başaran Holding’e ait jetin düşmesiyle ilgili hazırlanan ön raporda, kokpit ekibinin son konuşmalarına ve kokpitte yaşananlara ulaştı. Pilot, Beril Gebeş’in tehlikenin farkına varıp panik yapan yolculara, “Korkmanıza gerek yok, problem yok” diye sakinleştirmeye çalıştığı da ortaya çıktı.

İran’da düşen Başaran jetindeki son konuşmalar: ‘Korkmanıza gerek yok, problem yok’

12 Mart’ta meydana gelen kazada kaptan pilot Beril Gebeş, ikinci pilotun Melike Kuvvet’in idaresindeki Başaran Holding’e ait, Bombardier Challenger 604 tipi iş jeti, İran’da düşmüş, kazada Hüseyin Başaran’ın kızı Mina Başaran ile 7 arkadaşının da olduğu 11 kişi yaşamını yitirmişti.

Kokpitteki kayıtlarda, yolcuların uçaktaki endişesinin pilotlar tarafından giderilmeye çalışılmasından, pilotların arızadan dolayı kaygılarına kadar tüm ayrıntılar ortaya çıktı.

Hazırlanan ön raporda kayıtların senkronizasyonu söz konusu. Hürriyet’in haberine göre, uçağın verilerini kaydeden FDR (Flight Data Recorder) bilgileri ile kokpitteki konuşmaları alan CVR (Cockpit Voice Recorder) kayıtları zaman olarak ekipler tarafından örtüştürüldü.

Kaptan pilot Beril Gebeş ile yardımcısı Melike Kuvvet’in telsize basma parametrelerine göre konuşmalar ayırt edildi.

Büyük bir hızla irtifa kaybetti

Rapora göre pilotlar mikrofonla konuşmamışlar ve muhtemelen kulaklığı takmamışlar. Kulaklık takılı olmadığı için ekipler ses kayıtlarını çözmek için filtreleyerek, anlaşılabilir konuşmaları ortaya çıkarmışlar.

İki pilotun sağlık durumlarının uçuşa engel olmadığı ve uçağın bakımlarının da düzgün yapıldığının da raporda belirtildiği öğrenildi. İki pilot, hız göstergeleri bilgileri farklı görülüyor. Bu sırada oto pilottan çıkılıyor. Stall yani havada tutunamayan uçak büyük bir hızla irtifa kaybederek facia gerçekleşiyor. Raporda uçağın düşene kadar havada parçalanmanın meydana gelmediğinin de yazıldığı öğrenildi. Pilotlar, İran hava sahasında bulunduklarında Tahran’daki hava trafik kontrolörü ile iletişime geçiyor.

İşte İran’da düşen Başaran Holding’e ait jetin kokpitinde saniyesiyle yaşananlar:

14:31:47: Kaptan Beril Gebeş:3.8 seviye 38 bin (feet) tırmanma

14:31:49: BG: Vertical speed ile tırmanıyorum

14:31:53: Ting diye tek bir uyarı sesi geliyor. Single chime denilen uyarı geliyor. İki pilotun arasındaki göstergelerde 10 Knotluk fark var.

14:31:55: BG:Allah Allah, seninki ile benimki süratleri farklı

14:32:17: TC-TRB kuyruk tescili ile hava trafik kontrolörüne 38 bin feete tırmanış istiyorum

14:32:22: BG: Check listi açar mısın? (Arıza meydana geldiğinde pilotlar check-liste gider. Yapılması gerekenler, her bir arıza için check-list’de yazar)

14:32:24: Kule tırmanışa izin veriyor

14:32:43: Sesten anlaşıldığına göre uçakta takat düşüşü var. Motorda bir takat azalması var. Gaz kesmişler.

14:33:47: Tekli bir uyarı sesi. Uyarı mesajı gelmiş

14:33:01: BG: Seviyeyi muhafaza edelim. Check-list’i açalım

14:33:05: İkinci pilot Melike Kuvvet check-list’te o başlığı açıyor ve okumaya başlıyor.

14:33:07: Tekrar bir uyarı mesajı geliyor

14:33:05: MK tekrar başlığı okuyor

14:33:16: BG:37 bin feet istiyor

14:33:31: Seviye uyarısı geliyor

14:33:33: Gaz kesmeye benzeyen bir ses duyuluyor

14:33:38: Süratle ilgili çeşitli kaygıları var onun hakkında iki pilot konuşuyor

14:33:39: BG: İkimizin sürati aynı değil

14:33:47: MK Check-list’deki tanımlamaları okuyor

14:33:53: Uçağın aşırı sürat aşımında verdiği sesli ikaz duyuluyor (Burası en önemli gelişme)

14:34:02: MK: Benim süratim düşüyor

14:34:10: Pilotlar kontrolörden seviye 3.7 yani 37 bin feete alçalma talep eder

14:34:23: MK: Kaptanım burnu ezin. Siz ezmiyorsunuz burnu (Stall olduğunda uçağın burnunu aşağı vermek gerektiği için Melike Kuvvet, pilot Beril Gebeş’i uyarıyor)

14:34:23: Süratle ilgili problem olduğundan kokpit ekibi hem fikir oluyor

14:34:32: Arıza ile ilgili uçağın kitapçığına bakıyorlar

14:34:36: Melike Kuvvet check-list maddelerini uygulamaya başlıyor

14:34:37: Sürat aşımı ikaz sesi 20 saniye boyunca geliyor (sürat aşımı uçaklar için çok tehlikelidir. Yapısal hasara sebep olabilir. Üreticinin izin verdiği maksimum süratin üzerine geçilirse parça kopması olabilir)

14:34:37: Pilotlar hava trafik kontrolöründen arıza nedeniyle 3.7.0a alçalma talep ediyor

14:34:38: BG: Bir dakika için lütfen bekleyin

14:34:40: BG: Problem yok (Yolculara söylüyor)

14:34:45: BG İkinci pilottan hava trafik kontrol merkezine seviye alçalma talep etmesini istiyor. 3.4.0 talep etmesini söylüyor

14:34:45: Kule uçağa seviye 3.8.0ı (38 bin feette) muhafaza edin diyor

14:35:46: Düşen sürat nedeniyle kaygılanıyorlar

14:34:46: Oto pilotun attığının sesi duyuluyor. (Ya kendileri atıyor ya da oto pilot kendisi çıkıyor)

14:34:52: TC-TRB kuleden 3.7.0a (37 bin feet) alçalma talep ediyor

14:34:54: BG: 85’deyiz diyor(Muhtemelen motor takatıyla ilgili)

14:34:57: Kule uçağa alçalmayı serbest kılıyor

14:34:57: Stall warning uyarısı ve stick shaker meydana geliyor. Uçak Stalla giriyor.Yani süratsiz kalıp havada tutunamıyor. Stall uyarısı ve lövyenin sallanması başlıyor. (Uçak stalla girdiğinde uyarmaya başlar lövye vibrasyona girerek tepki veriyor)

14:35:01: BG:85 N1de benimki (Motor devri)

14:35:00: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu

14:35:04: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu

14:35:06: MK: Bırak! Neden burnu tutuyorsun

14:35:07: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu

14:35:13: Seviye uyarısı var

14:35:15: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu

14:35:16: BG: Ben tutmuyorum! Kendi kendine oluyor (Kumanda almıyor gibi yorumlanabilir)

14:35:20: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu

14:35:21: MK: Niye çekiyorsun anlamıyorum (Çekmemesi gerekiyor, burnu aşağı doğru iterek vermesi lazım. Burnu alçaltması lazım)

14:35:23: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu

14:35:26: MK: Ne yapabilirim

14:35:28: Lövye vibrasyonu benzeri ses duyuluyor

14:35:32: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu

14:35:33: BG: Bana bir şey ver

14:35:36: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu

14:34:37:Uçak kuleye 3.4.0a alçalma talep eder

14:34:40: MK: İrtifa kaybediyoruz

14:34:40: Lövye vibrasyonu benzeri ses

14:35:44: Lövye vibrasyonu sesi

14:35:47: BG yolculara: Korkmanıza gerek yok,problem yok diyor

14:35:49: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu

14:35:52: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu

14:35:53: BG:Flight directorleri alır mısın?

14:35:56: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu

14:36:01: N1 gitti (Motor devir göstergeleri kaybolduğu yorumlanıyor)

14:36:05: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu

14:36:09: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu

14:36:12: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu

14:36:15: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu

14:36:22: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu

14:36:36: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu

14:36:45: N1 gitmesiyle ilgili kaygılanıyorlar onunla meşgul oluyorlar

14:37:17: Üçlü uyarı sesi geliyor

14:37:24: Üçlü uyarı sesi geliyor

14:37:27: Üçlü uyarı sesi geliyor

14:37:29: Sentetik bir ses duyulur motor yağı ikazı veriyor. Düşük yağ ikazı geliyor. Uçak yağ ikazı veriyor. (İhtimallerden biri yağ kaçağı var)

14:37:37: Tekli uyarı sesi

14:37:49: Tekli uyarı sesi

14:37:54: Üçlü uyarı sesi

14:37:56: Kokpit ses kayıtları bitene kadar stall uyarı ve lövye vibrasyonu devem eder

14:37:57: TC-TRB emergency deklere eder

14:38:00: Kokpitte tek bir uyarı sesi

14:38:49: Uçak irtifa kaybetmeye devam ediyor

14:40:58: Uçak İranlı kontrolörün radarında kayboluyor. O sırada yakın bir noktada uçağı gören bir yolcu uçağının pilotundan TC-TRB’ye çağrı yapmasını talep ediyorlar. Yolcu uçağı pilotu çağrı yaptığını yanıt alamadığını kendi sistemlerinde, TC-TRB’nin hızlı bir irtifa kaybını gördüğünü bildiriyor.