Zonguldak’ın Çaycuma ilçesine bağlı antik Filyos beldesinden Filyos Nehri vasıtasıyla yaklaşık 20 kilometre mesafedeki Gökçebey ilçesi Üçburgu Köyü’nde 1500 yıl öncesinin Roma dönemine ait ticaret merkezinin bulgularına rastlandı.

Arkeolog Prof. Dr. Sümer Atasoy başkanlığında gerçekleştirilen ve M.Ö. 7. yüzyıla dayanan Filyos’taki kazı çalışmaları devam ediyor. Kazı çalışmalarını yürüten Prof. Dr. Sümer Atasoy, yeni bulgulara rastlanan çalışmalar hakkında Zonguldak Valisi Erol Ayyıldız’ı bilgilendirdi.

TİCARET MERKEZİ, FİLYOS ANTİK KENTİNİN DEVAMIDIR

Prof. Dr. Atasoy, Gökçebey’de nehir boyunca yeni çıkan şehir merkezi ve ticaret merkezinin, Filyos Antik Kenti’nin devamı olduğunu söyledi. Çaycuma’daki mozaiğin dünya uygarlık tarihine çok büyük katkı sunacağını ifade eden Atasoy, “Yeni çıkan ticaret merkeziyle ilgili bulguları ve bunları bir bütün olarak tamamlayacak Filyos Antik Kenti’nin, dünya tarihindeki canlılığını ve dünya tarihine katmış olduğu değerini ortaya çıkarıyoruz.” dedi.

Filyos’un, Karadeniz sahilinde tek tarihi kent olduğunu vurgulayan Prof. Atasoy, “Gökçebey Üçburgu’da faaliyet gösteren bir kum ocağının nehirde yaptığı çalışma sırasında, Roma dönemine ait olduğu tahmin edilen ticaret merkezi, liman ve rıhtım bulguları gün yüzüne çıktı. Bu yıl kazı ekibinin detaylı çalışması sonucu sikke, tartı ve ticari malların geldiğinde bekletilen siloların olduğu ortaya çıktı. Demek geçmişte ticaret Filyos’tan Gökçebey’e kadar nehir vasıtasıyla sağlanıyormuş. Bu çalışmaların 1000-1500 yıllık bir geçmişinin olduğu tahmin ediliyor.” şeklinde konuştu.

Filyos’un tarihi hakkında bilgi veren Atasoy, şu bilgiyi verdi: “Filyos antik kentin yanındaki Tios antik kenti, Karadeniz kıyılarında antik kent olarak tek örnek. Deniz kenarında ‘Tios’ yani Filyos’ta ticaret, ilk defa ortaya çıkıyor. Türkiye’de ticaret ve turizm açısından bu çok önemli. Türkiye’de ilk defa bir nehrin kıyısında büyük bir ticaret merkezi yapısı ortaya çıktı.”

VALİ AYYILDIZ: KÖMÜRÜN YANINDA TURİZME DE KAPI AÇABİLİR

Filyos’taki kazı çalışmalarının önemini anlatan Vali Erol Ayyıldız ise “Zonguldakımızın güzel beldesi olan Filyos, tarih ve bulunduğu coğrafya olarak hem ülkemizin hem de dünyanın güzel bir noktasında duruyor. Bunun en büyük göstergelerinden bir tanesi orada olan antik kentimizin ortaya çıkarılmasıdır. Tarihe ışık tutan, zamanında ticaret merkezi olan antik kentin oluşumunu gördük. Katkılarından dolayı hocamıza teşekkür ediyorum. Orada oluşabilecek her türlü kazanımın, Zonguldakımızın ve ülkemizin kazanımı olduğuna inanıyoruz.” dedi.

Bu mirası, tarihi ve turistik gezilerin yapılabileceği şekilde değerlendirmek istediklerini kaydeden Vali Ayyıldız, sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu bir mirastır. Bu mirasın bir an önce turizme dönüştürülerek kamuoyuna mal edilmesi tarihi turistik gezi anlamında ülkemizin paha biçilemeyen bir kazanımı olacaktır. Bu anlamda Zonguldak’ın adını, kömürün karasının yanında tarihsel anlamda da turizme mal etmiş oluruz.”

2. ABDÜLHAMİT DÖNEMİNDE BAHSEDİLİYOR

Öte yandan Osmanlı Padişahı 2. Abdülhamit döneminde (1876-1909) hayata geçmesi beklenen Filyos Projesi’nin tarihi ticaret merkezi kalıntılarını doğruluyor. Sultan Abdülhamit döneminde hazırlandığı bildirilen ”Anadolu’da Genel Üretim Raporu”nda, Filyos’ta denizden açılacak kanallar vasıtasıyla gemilerin Gökçebey ilçesine kadar girerek yükleme-boşaltma yapabileceği uluslararası bir ticaret ve sanayi alanı oluşturulması projesinden bahsediliyor.

FİLYOS’UN TARİHÇESİ

MÖ 3. yüzyılda ticari amaçla Milet kolonisi olarak kurulan Filyos, ilkçağda Karadeniz’in kuzeyinden getirilen malların boşaltıldığı önemli bir ticaret merkezi olarak biliniyor. Çeşitli dönemlerde Roma, Bizans ve Cenevizlilerin hüküm sürdüğü beldede kale, açık hava tiyatrosu, yeraltı şehri, su kemerleri, antik liman mendireği gibi kalıntılar yer alıyor.

Filyos Nehri’ nin Karadeniz’e döküldüğü alanda kurulu Filyos Antik Kenti, önceleri Billaius, daha sonra da Tion ve Tieion adıyla biliniyor. Filyos’un, Fatih Sultan Mehmet döneminde fethedildiği biliniyor.