İstanbul’un fethinde Ayasofya’nın camiye dönüştürülmesiyle yaklaşık 500 yıldır gizli kalan tarihi vaftiz havuzu, restorasyon çalışmalarıyla gün yüzüne çıkarıldı.
Doğu Roma coğrafyasının en büyük vaftiz havuzu olma özelliğini taşıyan tarihi yapıt, çalışmaların tamamlanmasının ardından 2011 başlarında ziyarete açılacak.
Ayasofya Müzesi’nin kilise olarak yapılan ana binasıyla, vaftizhane olarak inşa deline yan bölümü arasındaki restorasyon çalışmaları, yaklaşık 500 senedir gizli kalan vaftiz havuzunu gün yüzüne çıkardı. İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı’nın maddi olarak desteklediği, Ayasofya Bilimsel Kurulu’nca izlenen restorasyon çalışmaları şimdiye kadar sınırlı sayıda araştırmacının varlığından haberdar olduğu vaftiz havuzunu ortaya çıkardı. M.S. 6. yüzyılda Ayasofya’nın inşa edildiği Justinianus döneminde yapılan vaftizhane ve havuz, 1453’ten sonra camiye çevrilen Ayasofya’nın iç aydınlatmasında kullanılan kandillerin yağ deposu olarak kullanılmıştı. Ayasofya’nın 1935’te müze olarak faaliyete geçmesinin ardından 1943’te yapılan araştırma kazısında tek parça mermerden oyulmuş vaftiz havuzu ortaya çıkarılmıştı. O tarihten bu yana sadece az sayıda araştırmacının bildiği ve gördüğü tarihi vaftiz havuzu, 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı’nın maddi desteği ile başlatılan restorasyon çalışmalarıyla ziyarete hazır hale getirildi.
500 YILDIR GİZLİ KALAN VAFTİZ HAVUZU GÖRÜCÜYE ÇIKACAK
Restorasyon çalışmalarıyla saklı bulunduğu yerden çıkarılan vaftiz avlusu ve havuzu düzenlenen programla ilk kez basın mensuplarına gösterildi. Yerli ve yabancı basın mensuplarını yoğun ilgi gösterdiği programdan konuşan 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı (AKBA) Genel Sekreteri Yılmaz Kurt, Ayasofya’nın tarihi öneminden bahsetti. İnternet arama motoru google’da Ayasofya yazıldığında yaklaşık 800 bin belge, Hagia Sophia yazıldığında de bir o kadar belge bulunduğunu belirtti. Ayasofya’ya yapılan atıf sayısının 1 milyonu aştığını belirten Kurt, “Hakkında bu kadar çok söylenen ve yazı yazılan bir dünya kültür mirasına İstanbul ev sahipliği yapıyor. 1500 yıllık bu sahiplik hem İstanbul, hem ülkemiz adına büyük bir onurdur. Dünyanın en önemli ve anlamlı yapılarından birisi şehrimizin ortasında duruyor. İstanbul Avrupa Kültür Başkenti Ajansı olarak bu dünya kültür mirasının restorasyonuna ön ayak olmak, finansman sağlamak ve dev bir yenileme projesini başarıyla yapmak bizim için de örneği zor bulunacak büyük bir kıvanç kaynağıdır.” diye konuştu.
Çalışmalar sırasında yüzyıllarca kullanılmış büyük bir vaftiz havuzunun ortaya çıkarıldığını anlatan Kurt, “Vaftiz havuzu Ayasofya’nın halka açık olmayan bölümünde bulunuyordu. Bizans dönemi kültür ve mimari anlayışı yansıtan bu havuz dün yapılmış gibi sağlam ve temiz. Bu havuz da artık müzemizi ziyaret eden herkes görebilecekler.” diye konuştu.
‘DÜNYADA BENZERİ YOK’
Konuşmaların ardından Müze Başkanı Doç. Dr. Haluk Dursun, Ayasfoya’da yapılan restorasyon çalışmaları hakkında bilgi verdi. Vaftiz avlusu ve havuzu yanında basın mensuplarına bilgi veren Dursun, Bizans döneminin 6. yüzyıl öncesinde inşaa edilmiş vaftiz havuzunun Osmanlı dönemine kadar avluda bulunduğunu, avlunun Osmalı Padişah türbesine dönüştürülmesinin ardından çıkarılarak yan bölgeye konulduğunu dile getirdi.
Dursun, 1943 yılından sonra başlayan ve 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı’nın katkılarıyla yeniden hızlandırılan Vaftizhane Avlusu Artriumu düzeltme çalışmaları sırasında dünyada örneği bulunmayan, tek parça ve tasarım özelliği ile dünyada bir örneği bulunmayan vaftiz havuzunun görücüye çıktığını söyledi. Havuzun ilk dönem Hristiyanlığı’nda toplu vaftizlerde kullanılan önemli bir eser olduğunu aktaran Dursun, havuzun başlarında ikonların ve istavrozların konulduğu bölümlerin büyük ihtimalle latin istilası sırasında Ayasofya’dan çıkarıldığını belirtti.
Ayasofya’nın İstanbul’un fethinden sonra camiye çevrildiğini ve vaftiz havuzunun da kullanılmadığını belirten Dursun, vaftiz havuzunun fetihten sonra ilk kez gün yüzüne çıktığını ifade etti.
‘VAFTİZ HAVUZU AYASOFYA’YA İLGİYİ ARTIRACAKTIR’
Vaftiz havuzunun ziyarete açılmasının Ayasofya Müzesi’ne ilgiyi artıracağına inandıklarını belirten Dursun, “Ayasofya 2 milyondan başlayarak 2010 yılında 3 milyon ziyaretçiye çıktı. Büyük bir çıkış yaptı. Bir taraftan da bu kadar çok ilgi ve ziyaretçinin Ayasofya’ya vereceği yoğunluktan bir yönetici olarak biraz kaygı duyuyorum. Çünkü Ayasofya’nın mekanı çok dar. Ayasofya müze olarak tasarlanan ve teşhire açık olan bir bölüm değil, bir abide, anıt eser. Bu tür eserlerin fazla sayıda insan tarafından hareket ve nem yaymak suretiyle gezilmesi uzun vadede sorunlar yaratıyor.” diye konuştu.
Vaftiz Avlusu ve havuzunun ziyarete açılması için genel restorasyonların bitmesini beklediklerini anlatan Haluk Dursun, 2010 sonunda yada 2011 baharında kısmen de olsa açılacağını söyledi.
