Yavru caretta carettalar Kıbrıs sahillerinde doğa ile buluşuyor

Dünyanın en yaşlı canlılarından kabul edilen ve nesli tükenme tehlikesi altında bulunan Akdeniz kaplumbağaları, koruma altındaki Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti sahillerinde güvenli bir ortamda yumurtlayarak nesillerini devam ettiriyorlar.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kumsallarını yumurtlama alanı olarak kullanan Akdeniz kaplumbağaları, 200 milyon yıldan bu yana nesillerini sürdürmeyi başaran dünyadaki en eski canlı türü olarak biliniyor.

Dünyada yer alan yedi tür deniz kaplumbağasından iki tanesi olan Caretta Caretta ve yeşil kaplumbağa, Akdeniz’de nesillerini sürdürmeye çalışıyorlar. Caretta carettalar (sini kaplumbağa) ve yeşil kaplumbağalar (chelonia mydas) yumurtlamak için Mayıs ve Ağustos ayları arasında Kıbrıs’ın kumsallarına geliyor. Caretta caretta ve yeşil kaplumbağa türü deniz kaplumbağaları binlerce kilometrelik Akdeniz’de nesillerinin tükenmemesi için yumurtlayacakları sahillerin önemli bölümünü Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kıyılarından seçiyorlar.

On sekiz yıldır koruma altında olan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin önemli sahillerinde yapılan araştırmalara göre KKTC, deniz kaplumbağaları bakımından Akdeniz’de en önemli yumurtlama alanlarına sahip durumda bulunuyor.

Nesli tükenme tehlikesi altında olan caretta caretta ve chelonia mydas türü deniz kaplumbağalarının KKTC kumsallarına gelerek yumurtalarını bırakması, KKTC sahillerinin çok temiz ve halen bakir olduğunun en iyi göstergesi olarak değerlendiriliyor. KKTC’nin önemli kumsallarından olan Alagadi, Karpaz, Altınkum ve Kuzey Karpaz sahilleri, kaplumbağaların yumurtlama alanı seçtikleri başlıca bölgeler olarak dikkat çekiyor.

ARAŞTIRMACILAR TÜM SÜRECİ YERİNDE TAKİP EDİYOR

Girne’de bulunan Alagadi bölgesinin ‘Özel Çevre Koruma Bölgesi’ olarak ilan edilip projelendirilmesiyle özellikle yurt dışından gelen araştırmacılar kaplumbağaların yumurtladıkları tarihten, yumurtalardan kaplumbağaların çıkıp doğal hayata katıldığı ana kadar takip ediyorlar. Anne kaplumbağanın yumurtladığı yeri özel olarak koruma altına alan gönüllü araştırmacılar, yumurtadan çıkma tarihi geldiği halde açılmayan yumurtaları ve kumdan çıkamamış olan yavru kaplumbağaları doğayla buluşturuyorlar.

Caretta carettaların 40-50 gün içinde yuvalarından çıkması gerektiği için, bu tarih geçtiği zaman görevliler koruma altındaki yuvayı açarak çıkan yumurtaları ve kaplumbağaları inceleyip ardından doğaya salıveriyorlar. Yeşil kaplumğaların yumurtadan çıkma süresi olan 60-70 gün içinde çıkmaması halinde ise aynı işlem uygulanıyor. Açılan yuvadan canlı çıkan kaplumbağaların cinsiyetleri ve türleri hakkındaki bilgiler kaydedilirken, yumurtadan çıkamamış ya da yumurtada hiç oluşamamış kaplumbağalar da kayda geçiriliyor. Yuvadan çıkarılan kaplumbağalar gece uygun saatte gönüllüler ve turistler tarafından denize bırakılıyor. Açılması beklenen yuvalardan her yirmi dakika boyunca haber alan gönüllüler bunu gün boyu sürdürüyor.

Chelonia mydas türü deniz kaplumbağalarının yaklaşık yüzde 25′i, caretta caretta türü deniz kaplumbağalarının ise yaklaşık yüzde 10′u yumurta bırakmak için Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti sahillerini seçiyor.

Marine Turtle Conservation Project (Deniz Kaplumbağalarını Koruma Projesi) gönüllüleri, 1992 yılından beri Kuzey Kıbrıs’ta Kuzey Kıbrıs Kaplumbağaları Koruma Derneği (KKKKD) ile işbirliği yapıyor. İngiltere’deki çeşitli üniversitelerde okuyan İngiliz ve yabancı uyruklu öğrencileri yanında Türkiyeli ve Kıbrıslı öğrencilerin oluşturduğu grup, bu yıl yine merkezleri durumundaki Alagadi’de deniz kaplumbağalarının korunması yönünde yoğun ve özverili bir çalışma yürütüyor.

Çeşitli ülkelerden gelip tek bir amaç için Kuzey Kıbrıs’ta buluşan gönüllü gençler Cihan’a yaptıkları açıklamada, kaplumbağaların sorunsuz bir şekilde yumurtlaması ve yumurtaların sorunsuz bir şekilde denize ulaşması için mücadele ettiklerini belirtiyorlar. Eren Altıparmak adlı gönüllü, yapılan çalışmaya dikkat çekerek yuvasından çıkamayan kaplumbağaların güvenli bir şekilde yuvadan çıkarılıp kayda geçirildikten sonra denize bırakıldığını aktarıyor.

Mehmet Acar isimli gönüllü ise özellikle yabancıların bulunduğu otuz kırk kişilik bir ekiple kaplumbağa projesinde çalıştıklarını söylüyor.

Çevre Koruma Dairesi ise kaplumbağaların rahatsız olmadan yumurtlaması için akşam yedi sabah sekiz saatlerinde yumurtlama alanlarına insan giriş çıkışlarını yasaklıyor. Kaplumbağaların yumurtlama sürecinin başlaması için güneşin batıp havanın kararması gerekiyor.

Kabukları 100 cm’den fazla olan yetişkin dişi kaplumbağalar kumsalda yumurtlamaya uygun bir yer arıyor. Ardından türlerine bağlı olarak 65 ila 110 adet arasında yumurta bırakıyor. Her bir kaplumbağa 10-15 gün arayla beş-altı kez yumurtluyor. Yumurtlama tamamlandığında yorgun düşen dişi kaplumbağa denize geri dönüyor. Tekrar yumurtlama yapmak için aynı plaja iki yıl sonra yeniden geliyor.

Yerli ve yabancı ekolojistler ve öğrenciler, nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan deniz kaplumbağalarının korunmasına yardım etmek amacıyla yumurtlama alanlarında gözlemlerde bulunuyor. Ziyaretçiler ve doğa tutkunları, bu doğa olayını gözlemlemeyi heyecan verici bir deneyim olarak görüyor.